Chùa Phổ Đà Sơn là ngôi chùa trước đây nằm ẩn kín trong hang ở cuối hòn Dương Hỏa Sơn trong quần thể Ngũ Hành Sơn . Đây là ngôi chùa sư nữ đầu tiên trong những ngôi chùa tại thắng cảnh Ngũ Hành Sơn.
Tương truyền rằng, sau khi tự nguyện xuất gia, thọ giới tại chùa Tam Thai với ngài Tổ Viên Trừng, công chúa Ngọc Lan, con gái vua Gia Long, em gái vua Minh Mạng đã từng đến ẩn tu suốt đời tại ngôi chùa này. Người ta kể rằng nàng công chúa trẻ, đẹp này có căn duyên với đạo pháp, muốn xa rời trần tục, có thiên hướng về nương nấu bên cửa Phật nên nàng đã lặng lẽ rời cung vàng điện ngọc để tìm đường xuất gia. Sau khi vua Gia Long băng hà, vua Minh Mạng kế vị. Đây là vị vua sùng bái đạo Phật và có lòng yêu thương em gái nên ngài đã nhiều lần đến tìm em tại Ngũ Hành Sơn. Phải chăng vì thắng cảnh này, nơi em gái mình thọ giới mà nhà vua đã nhiều lần vi hành đến đây và đặc biệt quan tâm cho xây dựng chùa chiền, phát triển đạo pháp.
Để giải bày tâm sự và thể hiện tâm huyết của mình đến với nhà Phật, nàng đã làm một bài thơ thất ngôn bát cú ngỏ hầu dâng vua và hằng mong có người ứng họa, nhưng cho mãi về sau, bài thơ đó cũng chưa có ai họa được.
Thế sự nhìn xem rối cuộc cờ
Càng nhìn càng ngắm lại càng dơ.
Khua tan tục niệm hồi chuông sớm
Gõ vỡ trần tâm tiếng mõ trưa,
Châu Tử chán mùi nên giải ấn,
Đỉnh chuông lợm giọng hóa chay dưa.
Lên đàng cứu khổ toan quay lại,
Bể ái trông ra nước đục lờ.
Sau này công chúa viên tịch, triều đình nhà Nguyễn đưa cô về quê hương an táng . Để tưởng nhớ đến một công chúa tài đức, xuất thân từ hoàng tộc đã từng tu tập tại đây, nên chăng, lớp hậu duệ sư nữ và Phật tử chùa Phổ Đà Sơn hiện nay cần tìm hiểu thêm về lịch sử của Công chúa và lập đền thờ để vọng nhớ công đức./.
Đặng Hoàng Dương
Ban quản lý khu du lịch thắng cảnh Ngũ Hành Sơn
