Tìm nhân chứng để viết bài “Con người – Sự kiện” về khu di tích K20, người đầu tiên chúng tôi chọn: Anh hai Phán.
Tiếp chúng tôi trong khu vườn cũ nhà anh. Khu vườn từng là nơi gia đình anh đào hầm bí mật để nuôi dấu những đồng chí lãnh đạo đặc khu Quảng Đà, thành ủy Đà Nẵng , Quận ủy quận ba và các đồng chí lãnh đạo khác.
Đã ngoài 70 nhưng giọng nói của anh vẫn khỏe, câu chữ mạch lạc, đôi mắt ánh lên những nét tinh anh còn lại của thời trai trẻ. Theo anh, chuyện hoạt động cách mạng K20 thì nhiều, có thể kể lại từ ngày này qua ngày khác. Những câu chuyện “nhớ đâu kể đó” của anh đã thực sự lôi cuốn chúng tôi.
Từ chiến thuật, chiến lược trong các trận đánh đến “dĩ bất biến, ứng vạn biến” trong các tình huống đối mặt với giặc là cả đề tài bất tận khi nói về căn cứ lõm này. Bản thân anh từ một đứa trẻ giao liên, anh du kích rồi đến cán bộ phụ trách Ban an ninh K20 là một quá trình gian lao, thử thách. Anh đã đi và đối mặt trên chặng đường ấy với giá phải trả bằng tù đày, gông cùm, xiềng xích và lạ thay, anh vẫn lạc quan, vẫn sống và dâng hiến trọn vẹn tuổi trẻ của mình cho đến ngày toàn thắng.
Để tồn tại và hoạt động trong sự kiểm soát nghiêm ngặt của địch, anh đã cải trang nhiều phận người, nhiều công việc: Lúc ở nội thành, lúc về căn cứ, lúc co cụm như con ốc sên, lúc “đi mây, về gió” như chuyện thần thoại. Từ anh thợ cơ khí, thợ hàn, anh xe ôm, người đi buôn bán, anh lái ô tô hoặc lúc làm thương gia, lúc anh dân cày đến việc cạo đầu, mặc áo cà sa giả dạng thầy tu… tất cả anh đều vào vai một cách thuần thục và đã hoàn thành xuất sắc phần diễn của mình trong vòng vây của địch.
Anh không nói về chiến công của mình, chỉ biết sau giải phóng, Tỉnh ủy tỉnh Quảng Nam – Đà Nẵng đã chọn anh làm cận vệ và lái xe cho đồng chí Hồ Nghinh, bí thư đầu tiên của Quảng Nam – Đà Nẵng (cũ), sau đó anh lại về công tác tại sở Ngoại Vụ Đà Nẵng cho tới lúc nghỉ hưu.
Chuẩn bị tài liệu cho công tác Hướng dẫn Thuyết minh phục vụ khách tham quan, du lịch thời gian đến, khi căn cứ di tích K20 chính thức trực thuộc quản lý của Ban quản lý khu du lịch thắng cảnh Ngũ Hành Sơn thì buổi gặp gỡ của chúng tôi sáng nay với anh hai Phán thật vô cùng lý thú và hữu ích.
Chuyện K20 và chuyện anh còn dài – Anh nói thế – và hẹn gặp chúng tôi nhiều lần khác nữa./.
Phan Bân
BQL khu DLTC Ngũ Hành Sơn
